จิตวิทยา "คนขี้นินทา"

มนุษย์ถูกสร้างขึ้นมาให้อยู่ร่วมกันและพึ่งพาอาศัยกันการนินทาเป็นการสื่อสารที่ทำให้มนุษย์ใกล้ชิดกันมากขึ้น เพียงแต่มันเป็นการสื่อสารที่มีแนวโน้มจะทำร้ายบุคคลที่ถูกกล่าวถึงในบทสนทนา นอกจากนั้น การนินทายังเป็นเครื่องมือที่มนุษย์ใช้เพื่อเรียนรู้วัฒนธรรมและวิธีการเอาตัวรอดในสังคมอีกด้วย เช่น เมื่อเราเห็นว่าคนจะนินทาคนอื่นที่ชอบโกหก เราก็จะเรียนรู้ว่าการโกหกเป็นพฤติกรรมที่สังคมไม่ยอมรับ

แต่เราสามารถเรียนรู้ที่จะใกล้ชิดกับคนอื่นและเอาตัวรอดในสังคมได้ด้วยวิธีอื่นที่ไม่ทำร้ายใคร เพราะจริงๆแล้ว การนินทาทำงานในจิตใจมนุษย์มากกว่าแค่การเข้าสังคมหรือเอาตัวรอด

1. รู้สึกเหนือกว่า

มนุษย์ที่รู้สึก "ไม่พอใจ" ในตัวเอง จะใช้การนินทา การตัดสินคนอื่นเพื่อทำให้ตัวเองรู้สึกดีขึ้นชั่วคราว

เมื่อเขาไม่พอใจในตัวเองและไม่รู้วิธีจัดการกับมัน เขาจึงใช้วิธีกดคนอื่นลงมาเพื่อทำให้ตัวเองรู้สึกดีขึ้น

นอกจากนั้น ความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อนินทาคือ เขารู้ในสิ่งที่คนทั่วไปหรือคนที่ถูกนินทาไม่รู้ มันเลยทำให้เขารู้สึกมีอำนาจในการควบคุมเรื่องราวนั้นๆ และทำให้ตัวเองรู้สึกอยู่เหนือกว่าคนอื่น

2. มีนิสัยซาดิสทางอารมณ์

คนที่มีอารมณ์ซาดิส (emotional sadism) คือคนที่ตั้งใจที่จะนินทาคนอื่นด้วยทัศนคติ การใช้คำพูด

หรือท่าทางที่รุนแรง หยาบคาย ทำร้ายและด้อยค่าคนอื่น คนประเภทนี้จะมีความสุขกับการเห็นคนอื่นเจ็บปวดหรือพบเจอกับเรื่องเลวร้ายในชีวิต เพราะการรู้เรื่องเลวร้ายของคนอื่นทำให้เขารู้สึกดีกับชีวิตตัวเองมากขึ้น เพราะเขาไม่ได้เจอแบบนั้น คนกลุ่มนี้มีพื้นฐานในการเห็นใจ หรือเข้าใจคนอื่น (theory of mind) ค่อนข้างต่ำ

3. เบื่อ

เวลาที่เขาไม่รู้จะสร้างบทสนทนาด้วยเรื่องอะไร เขาจึงใช้เรื่องคนอื่นมาเป็นตัวเชื่อมเพื่อสร้างความบันเทิงในวงสนทนา

คนประเภทนี้คือคนที่ไม่มี "ตัวตน" ของตัวเอง และอาศัย "การเกาะกลุ่ม" เพื่อทำให้ตัวเองมี "คุณค่า" และขาดทักษะและวุฒิภาวะทางอารมณ์ในการควบคุมตัวเองหรือคิด(ไกล)ถึงผลที่ตามมาภายหลัง

4. โรควิตกกงวล

งานวิจัยบอกว่า คนที่เป็นโรควิตกกังวล (anxiety) มีแนวโน้มจะมีนิสัยชอบร่วมบทสนทนาในการนินทา

และส่งต่อข่าวลือต่างๆ โดยปกติ คนที่เป็น anxiety มักจะมีความรู้สึกว่าทุกอย่างอยู่นอกเหนือการควบคุมของเขาและเขามักจะอยู่กับสิ่งที่เปลี่ยนแปลงตลอดได้ยาก การนินทาจึงเป็นสิ่งที่ช่วยทำให้เขารู้สึกว่าได้ควบคุมอะไรบางอย่าง

5. ต้องการเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม

การนินทาคือการจุดประกายเรื่องที่ทำให้คนในวงสนทนารู้สึกตื่นเต้นและสนใจ มันทำให้คนที่พูดนินทาเรื่องนั้นๆกลายเป็นจุดศูนย์กลางของกลุ่มที่ทุกคนต้องฟังและให้ความสนใจโดยหลายครั้ง ข้อมูลนั้นอาจจะเป็นข้อมูลที่เสริมแต่งขึ้นเพื่อสร้างความตื่นเต้นและซื้อความสนใจจากคนในกลุ่ม

คนประเภทนี้คือคนที่ขาด "ความมั่นใจ" ในตัวเอง จึงใช้การนินทาเพื่อซื้อความสนใจและความมั่นใจให้กับตัวเองโดยขาด "สติปัญญา" ในการคิดถึงผลร้ายที่จะเกิดกับคนอื่น

สังเกตดูว่า คนที่ชอบนินทาคนอื่น ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลอะไร ล้วนแต่เป็นคนที่ "ขาด" คุณค่าอะไรบางอย่างในตัวเองทั้งนั้น ไม่ว่าจะ ขาดความพอใจ ขาดความมั่นใจ ขาดความฉลาดทางอารมณ์ ขาดสติปัญญาขาดตัวตน แต่การที่เขาซื้อสิ่งที่เขาขาดด้วยการทำร้ายคนอื่นผ่านการนินทา มันก็มีราคาที่ต้องจ่าย

เพราะเขากำลังสร้าง branding ให้ตัวเองเป็นคนที่ "ไม่น่าเชื่อถือ" ในวงสนทนาอยู่เหมือนกัน

เพราะฉะนั้น คอยเช็คตัวเองให้ดีว่า “เจตนา” ในการพูดลับหลังคนอื่นคืออะไร มันทำงานหรือเติมเต็มอะไรในจิตใจเรา มันยิ่งลดคุณค่าของจิตใจเราอยู่หรือเปล่า และมันกำลังทำร้ายคนที่เราพูดถึงเขาอยู่หรือไม่ ถึงแม้การนินทาจะทำให้เรารู้สึกดีกับชีวิตตัวเองได้ชั่วขณะหนึ่ง แต่มันยิ่งลดคุณค่าเราไปเรื่อยๆ เพราะไม่มีใครที่จะกล้าจริงใจหรือไว้ใจคนที่เอาเรื่องของคนอื่นมาพูดลับหลัง

สำหรับคนที่ถูกนินทา รู้ไว้ว่า ภายใต้ความสนุกของพวกเขาคือ “หัวใจที่พังทลาย” และไร้คุณค่าให้ยึดเหนี่ยว เลือกให้ดีว่าเราจะใช้เวลาสนใจหัวใจที่พังทลายเหล่านั้นหรือสร้างหัวใจที่แข็งแรงและมีคุณค่าของตัวเอง

รัก, แอม🌻